مدیران امروزه برای بقا در مواجهه با مسائل محیطی باید با پیچیدگی، تنوع و تغییرات روزافزون دست و پنجه نرم کنند. پیچیدگی از طبیعت مسائل ناشی می­ شود. مسائل به ندرت به صورت منفرد حادث می­ شوند، بلکه به صورت مرتبط با مسائل دیگر در یک وضعیت به هم پیوسته پدید می ­آیند. به این ترتیب با در نظر گرفتن آن­ها مسئله بزرگتر و موضوعات و ذی نفعان بیشتری در مسئله دخیل می­شوند. تغییر حاصل دوران ماست. سازمان­ ها برای دوام آوردن در این محیط باید با مهارت به این تغییرات پاسخ دهند. مشتریان ترجیحات خود را در دوره­ های زمانی کوتاه­تری تغییر می­ دهند. تقابلات جهانی و اغلب مملو از پیشروی رو به جلوی تکنولوژیکی است. حکومت­ ها نیز قوانین جدیدی را اعمال می­کنند. دگرگونی­ ها در جامعه و انحا تفکر نیز مسئولیت­ های تازه­ای را به مدیران تحمیل می­ کنند.

نگاه سیستمی و کل نگرانه مطالعه کل قبل از اجزا را ارائه می ­دهد و سعی نمی ­کند تا سازمان را به اجزا کوچک تقسیم کند تا آن را بفهمد و توجه خود را بر ارتباط صحیح اجزا سازمان به جای سطوح سازمانی و مواردی از این دست متمرکز می­کند. به علت رشد شهرت تفکر کل نگری، هم­ اکنون تعداد غنی­ ای از رویکردهای سیستمی وجود دارد. سیستمی بودن به این معنی است که باید به شرایط گوناگون مسئله توجه کنیم و بااستفاده از رویکردهای سیستمی مختلف به صورت ترکیبی، نحوه رفع کردن تنوعات، تناقضات و نقطه نظرات مختلف برای ما بیشتر و بیشتر میسر شود.

مدیران به طور فزآینده­ای به تفکر سیستمی علاقه­ مند شده ­اند البته سطح درک ایشان از این تفکر متفاوت است. بعضی از مدیران نیز از اندیشه­ های سیستمی به طور ناخودآگاه استفاده می­کنند. به عنوان مثال می­ توان در مکالمات مدیران و تصمیم گیران مفاهیمی مانند کل نگری، مشارکت، جامعیت، ذی نفعی، حاکمیت، به هم پیوستگی، جهانی شدن و بومی شدن را مشاهده کرد. تعداد کمی نیز به مطالعه عمیق کتاب ها و یا اندیشه ­های ناشی از دانش­ های پیچیدگی پرداخته ­اند.

دکترعلیرضا علی احمدی                        

رئیس دانشکده مهندسی پیشرفت دانشگاه علم و صنعت